Położenie, ukształtowanie terenu i budowa geologiczna

Oborniki położone są w centralnej części województwa wielkopolskiego w Powiecie Obornickim. Od północy graniczą z gminą Połajewo (Powiat Czarnkowsko-Trzcianecki) i gminą Ryczywół (Powiat Obornicki), od północnego – wschodu z gminą Rogoźno (Powiat Obornicki), od południowego – wschodu z gminą Murowana Goślina (Powiat Poznański), a od południa z gminami Suchy Las i Rokietnica (Powiat Poznański). Od strony południowo – zachodniej sąsiaduje z gminą Szamotuły (Powiat Szamotulski), a od strony zachodniej z gminą Obrzycko (Powiat Szamotulski).

Miasto i Gmina Oborniki zajmuje powierzchnię 339,91 km2, na której położonych jest 53 miejscowości oraz miasto Oborniki. Jest to pierwsza pod względem obszarowym gmina Powiatu Obornickiego, która zajmuje 47,7 % jego powierzchni.

 

Północna część gminy leży w Kotlinie Gorzowskiej i obejmuje szeroką na 3 – 4 km dolinę Warty, która od Obornik rozszerza się przechodząc w pola wydmowe. W wielkiej formie dolinnej zaznacza się wyraźnie niewielka wyspa wysoczyznowa w rejonie Bąblina – Nowołoskońca – Dąbrówki Leśnej. Zachodnią i południowo-zachodnią część gminy zajmuje Równina Szamotulska, której charakterystycznymi formami są ciągi wzniesień w formie oddzielonych pagórków między Pamiątkowem a Nieczajną oraz długie wały między Objezierzem a Obornikami, o wysokości 90 – 95 m n.p.m. Przecięta jest doliną rynnową rzeki Samicy Kierskiej, która wyraźnie wcina się w teren. Południowo-wschodnia część gminy charakteryzuje się rzeźbą niskofalistą i niskopagórkowatą, typową dla Pojezierza Gnieźnieńskiego.
Różnica wysokości pomiędzy najniżej położonym punktem terenu, w okolicach miasta Oborniki (44,7 m n.p.m.), a najwyżej położonym punktem w rejonie miejscowości Bogdanowo (ok. 94,5 m n.p.m.) wynosi ponad 50,0 m. Ukształtowanie terenu gminy nie stwarza problemów w zagospodarowywaniu obszaru, a rzeźba terenu sprzyja rozwojowi rolnictwa, osadnictwa oraz rekreacji.

 

Do najważniejszych szlaków komunikacyjnych przebiegających przez teren gminy należą: droga krajowa nr 11 Katowice – Poznań – Piła oraz dwie drogi wojewódzkie: nr 178 Oborniki – Wałcz i nr 187 Szamotuły – Oborniki – Murowana Goślina. Przez teren gminy przebiega również magistrala kolejowa łącząca stolicę Wielkopolski z Pomorzem Środkowym relacji Poznań – Piła.

 

Położenie fizycznogeograficzne

Zgodnie z podziałem fizycznogeogrficznym wg Kondrackiego (1994) obszar gminy Oborniki należy do prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie i makroregionu Pojezierze Wielkopolskie.

Pojezierze Wielkopolskie znajduje się pomiędzy pradolinami Wisły, Noteci i Warty na północy oraz Warty i Obry na południu. Jego powierzchnia wynosi 15 700 km2. W obrębie tego makroregionu wyróżniono 7 mezoregionów. Teren gminy Oborniki położony jest w granicach 4 mezoregionów.

 

Północno-wschodnia część gminy znajduje się w obrębie mezoregionu Kotlina Gorzowska. Zajmuje ona powierzchnię 3 740 km2 i jest największym członem wielkiej formy wklęsłej, którą jest Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka. Część południowa gminy znajduje się w obrębie mezoregionu Pojezierze Poznańskie oraz Poznański Przełom Warty do Obornik. Jest to południkowy odcinek doliny Warty między Mosiną a Obornikami długości 45 km i powierzchni 160 km2. Przełom Warty oddziela Pojezierze Poznańskie od Gnieźnieńskiego i łączy pradoliny Warciańsko-Odrzańską na południu z Toruńsko-Eberswaldzką na północy. Ponad aluwialne dno doliny wznosi się piaszczysty taras z wydmami i wyższe tarasy w ilości 8 sztuk.

 

Pojezierze Gnieźnieńskie obejmuje pozostałą – środkową i południowo-wschodnią część gminy i charakteryzuje się pasmem wzgórz i jezior związanych z poznańską fazą zlodowacenia wiślańskiego. Na powierzchni Pojezierza Gnieźnieńskiego występuje głównie glina morenowa, a powstałe na niej gleby należą głównie do brunatnoziemów. Jest to dobrze zagospodarowana rolniczo kraina, a na piaskach sandrowych miejscami występują lasy.

Miasto i Gmina Oborniki pod względem użytkowania terenu zalicza się do obszaru rolniczo-leśnego, gdzie funkcjami wiodącymi gminy są rolnictwo, leśnictwo oraz turystyka i wypoczynek.

 

Układ funkcjonalno – przestrzenny wykształcony na bazie naturalnych warunków przyrodniczych dzieli gminę na 4 części:

 

  • część północno-zachodnia – to duży kompleks leśny należący do Puszczy Noteckiej, a na enklawach pól prowadzona jest gospodarka rolna;
  • część południowo-wschodnia od Obornik, wzdłuż doliny rzeki Warty ciągną się lasy należące do Jednostki Wojskowej w Biedrusku gm. Suchy Las;
  • część środkowo-wschodnia – obszar miasta Oborniki;
  • część południowa i południowo-zachodnia, przecięta rzeką Samicą Kierską jest intensywnie wykorzystywana rolniczo.

Mocną stroną gminy są walory krajobrazowe, lasy oraz bogata flora i fauna, co stwarza dobre perspektywy rozwojowi agroturystyki oraz turystyki wiejskiej. Dogodne położenie wielu miejscowości otoczonych lasami stwarza dobre warunki do wypoczynku.